Heb jij ook dat fingerspitzengefühl?
De Nederlanse en Duitse taal hebben veel gemeen. We kunnen elkaar vaak goed verstaan, maar spreken niet altijd elkaars taal. In het Nederlandse onderwijs leren leerlingen Duits, maar in Duitsland leert men niet per se Nederlands op school. Toch kan men elkaar goed verstaan en begrijpen, door bijvoorbeeld receptieve meertaligheid en code-switching. Code-switching is het schakelen naar een andere taal in een zin of taalhandeling. Een mooi voorbeeld is de titel van deze blog: “Heb jij ook dat fingerspitzengefühl?”. Het leek ons interessant om te onderzoeken waarom men gebruik maakt van code-switching en wat de functie daarvan is. Onze vraagstelling is dan ook; wat is de functie van code-switching in Nederlands-Duitse gesprekken? Om dit te onderzoeken hebben we gebruik gemaakt van het corpus van Beerkens, dat transcripten bevat van Duits-Nederlandse vergaderingen. Hier hebben wij het analysemodel van Saville-Troike op toegepast, dat categorieën biedt om code-switching mee te analyseren. Bovenstaand voorbeeld hoort in de categorie “uitdrukking bestaat slechts in één taal”, want fingerspitzengefühl is onmogelijk volledig te vertalen. Helaas was dit analysemodel niet helemaal toereikend, en hebben we zelf categorieën moeten toevoegen om de analyse te voltooien. Ons belangrijkste resultaat is dat code-switching vaak een praktische functie heeft. Door middel van code-switching zorgen de deelnemers voor een correct verloop van de interactie en voorkomen ze misverstanden en een incorrecte informatieoverdracht.
Door: Krista Steenbergen & Diederick van Dijk
Belangrijkste bronnen:
– Beerkens, R. (2010). Receptive Multilingualism in the Dutch–German border area. (Doctoraalscriptie). In: Zivilgesellschaftliche Verständigungsprozesse vom 19. Jahrhundert bis zur Gegenwart, Band 4.
– Saville-Troike, M. (2003). The Ethnography of communication: an introduction. Third Edition. Blackwell Publishing Ltd.